Nie można ukryć, że moment rozłąki z bliskimi zawsze jest trudny. Jeśli jednak wizja oddzielenia się od innych wzbudza w nas naprawdę silne emocje, z którymi nie jesteśmy w stanie sobie poradzić, może być to lęk separacyjny. Występuje on często w przypadku małych dzieci, ale nie tylko. Czym tak właściwie jest lęk separacyjny i jak go przezwyciężyć? Sprawdź!
Lęk separacyjny – co to takiego?
Lęk separacyjny to coś, czego zdecydowanie nie należy bagatelizować. Zalicza się bowiem do zaburzeń lękowych, które znacząco wpływają na samopoczucie. Z angielskiego dolegliwość tę nazywa się SAD, czyli separation anxiety disorder. Jest to jedno z najpowszechniej występujących zaburzeń lękowych. Mówimy o nim wtedy, gdy wizja rozstania się z bliskimi, chociażby na chwilkę, wywołuje bardzo negatywne emocje. Taka reakcja nie jest odpowiednia do poziomu zagrożenia.
U kogo występuje lęk separacyjny?
Lęk separacyjny przede wszystkim dotyczy małych dzieci. Należy mieć na uwadze, że do pewnego wieku strach przed rozłąką z rodzicami jest czymś zupełnie normalnym. Niemowlaki stają się nerwowe i płaczliwe, gdy ich bliskich nie ma w pobliżu. Również trochę starsze dzieci, między 3 a 5 rokiem życia mogą odczuwać lęk separacyjny – w tym wieku zazwyczaj następuje bowiem pierwsze dłuższe rozstanie z rodzicami, gdy maluch idzie do przedszkola. Źródła podają, że około 5% dzieci odczuwa lęk separacyjny. Częściej są to chłopcy niż dziewczynki. Jeśli pojawia się on podczas któregoś ze wspomnianych etapów, to coś normalnego. Kiedy jednak objawy lęku są bardzo duże i nieproporcjonalne do sytuacji lub gdy dziecko starsze odczuwa coś podobnego, wówczas trzeba się tym zająć. Nieleczony lęk separacyjny może doprowadzić do zaburzeń funkcjonowania w dorosłości.
Jak objawia się lęk separacyjny?
Co tak właściwie oznacza obawiać się rozłąki z innymi? W każdym przypadku lęk separacyjny może objawiać się trochę inaczej i mieć inne natężenie. Najczęściej jednak charakteryzuje się tym, że lękowe dziecko zamartwia się, czy podczas rozstania z bliskimi coś złego się im nie przytrafi. Podobne myśli wzbudzają w nim bardzo silny niepokój. Maluch może też obawiać się, że zostanie pozostawiony sam na zawsze. Często potrafi spokojnie zasnąć jedynie wtedy, gdy obok jest bliska osoba. Może też doświadczać objawów somatycznych, takich jak biegunka czy wymioty, kiedy znajduje się z dala od swoich rodziców. Oprócz tego może wystąpić ból brzucha, głowy, nudności, duszności czy też problemy z koncentracją. Co więcej, takie dziecko nie chce przebywać same i nie ma ochoty nawiązywać nowych relacji. U trochę starszych może pojawić się niechęć przed chodzeniem do przedszkola lub szkoły. Moment samego rozstania generuje bardzo wiele gwałtownych emocji, może być też źródłem wybuchu złości lub płaczu. Z drugiej strony, maluch bojący się rozstania może stać się apatyczny i będzie chciał wycofać się z kontaktów z innymi ludźmi. Bardzo przykrym objawem są również koszmary senne, które często dręczą malucha. Najczęściej dotyczą rozłąki, samotności.
Przyczyny lęku separacyjnego
Przyczyny lęku separacyjnego mogą być różne. Nierzadko są związane z czynnikami psychologicznymi, takimi jak nadmierna wrażliwość emocjonalna czy nieumiejętność radzenia sobie z uczuciami. Co ciekawe, na pojawienie się lęku separacyjnego wpływ może mieć również podłoże genetyczne. Jeśli dolegliwość ta występowała w naszej rodzinie, istnieją szanse, że nasze dziecko ją odziedziczy. Znaczenie posiadają też czynniki środowiskowe. Mowa tu szczególnie o sytuacji, w której rodzice są nadopiekuńczy i nadmiernie troszczą się o dziecko. Wtedy maluch jest tak przyzwyczajony do ciągłej obecności opiekuna, że nie jest sobie w stanie wyobrazić funkcjonowania bez niej. Na pojawienie się lęku separacyjnego wpłynąć mogą również przeżyte traumy, jak na przykład rozwód rodziców czy też choroba lub śmierć bliskiej osoby.
Jak leczyć lęk separacyjny?
Choć do pewnego momentu trzeba zaakceptować lęk separacyjny u dzieci, nie można ukryć, że z czasem dolegliwość ta może wzbudzać spory dyskomfort. Utrudnia ona prawidłowy rozwój i ogranicza malucha w swobodnym poznawaniu świata. Dla rodziców również może być uciążliwa, jako że dziecko nie jest w stanie opuścić ich ani na krok. Co należy zrobić, aby pozbyć się lęku separacyjnego u malucha? Pomocna może okazać się terapia poznawczo-behawioralna. Dzięki niej dziecko może lepiej zrozumieć swoje emocje i nauczyć się z nimi radzić. Terapeuta stosuje różne techniki relaksacyjne, a także pokazuje różne metody, które pomagają opanować lęk. Oprócz tego warto od najmłodszych lat wprowadzić psychoedukację. Ważne jest również to, aby pozwalać dziecku być niezależnym i stopniowo odłączać go od siebie. Są jednak przypadki, w których te sposoby nie pomagają. Wówczas lekarz sięga po farmakoterapię. W tym wypadku wykorzystuje się leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI.
Jak pomóc dziecku z lękiem separacyjnym?
Musimy zdawać sobie sprawę, że dziecko z lękiem separacyjnym odczuwa dużo negatywnych emocji. Lęk, strach czy niepokój są na porządku dziennym. Dlatego tak ważne jest, aby nauczyć malucha radzić sobie z nimi w zdrowy sposób. Należy pokazać mu, jak może się zrelaksować i odprężyć. Nie ma wątpliwości, że pomocne będzie stworzenie przestrzeni, w której dziecko będzie czuło się bezpiecznie i komfortowo. Najlepszym miejscem będzie oczywiście jego własna sypialnia. Nie może zabraknąć w niej dopasowanego, wygodnego materaca, który pomoże skutecznie się odprężyć. Dzieci z lękiem separacyjnym często mają problemy ze snem, dlatego stworzenie optymalnych warunków do spokojnego snu to podstawa. Świetny materac dla dzieci znajdziemy w sklepie stacjonarnym Bielsko-Biała. Oprócz tego nie zapominajmy o tym, aby budować w dziecku zaufanie, dzięki któremu nie będzie musiało obawiać się momentu rozłąki. Skupmy się też na tym, aby rozwijać w nim niezależność i wysokie poczucie własnej wartości.
O lęku separacyjnym mówimy wtedy, gdy wizja nawet krótkiego rozstania z bliskimi wzbudza silny strach i niepokój. Temu uczuciu mogą towarzyszyć też różne objawy, jak na przykład nudności, ból głowy, duszności czy płacz. Jeśli widzimy, że nasze dziecko podobnie reaguje na rozłąkę, może być to oznaka, że występuje u niego lęk separacyjny i należy zająć się tą kwestią.
